Πάνω σ’ ἕναν ἐπιβλητικὸ καὶ μεγαλόπρεπο ἀπότομο βράχο βορειοανατολικὰ τῆς Καλαμπάκας εἶναι κτισμένη ἡ μονὴ τῆς Ἁγίας Τριάδος. Πρόκειται γιὰ ἕνα ἡσυχαστικὸ καὶ καλαίσθητο μοναστήρι τῶν Μετεώρων, ποὺ σοῦ δίνει τὴν εὐκαιρία νὰ δεῖς καὶ μία ἄλλη ὄψη τοῦ μετεωρίτικου μοναστικοῦ συμπλέγματος καὶ νὰ περιηγηθεῖς σ’ αὐτὸ μὲ ἠρεμία καὶ ἡσυχία.

Στὰ 1362 βρίσκουμε τὴν πρώτη μαρτυρία γιὰ τὴ μονὴ σὲ πρόσταγμα τοῦ Συμεὼν Οὔρεση Παλαιολόγου (Симеон Урош Синиша Немањић), ποὺ σημαίνει ὅτι ἦταν ἀπὸ τότε συγκροτημένο καὶ ὀργανωμένο μοναστήρι. Ἴσως ἐρημίτες μοναχοὶ νὰ ἔκτισαν στὰ μέσα τοῦ 14ου αἰώνα τὸ ἀσκηταριό τους πάνω στὸν βράχο, ὅπως ἔκαναν τὴν ἴδια περίοδο καὶ σὲ ἀρκετὲς ἄλλες μετεωρίτικες μονές.

Ὁ ἡγούμενος τοῦ Μεγάλου Μετεώρου Πολύκαρπος Ραμμίδης γράφει στὰ 1882, χωρὶς νὰ παραθέτει κάποια πηγή, πὼς τὸ μοναστήρι πρωτοκτίστηκε τὸ 1438 ἀπὸ κάποιον μοναχὸ Δομέτιο, ποὺ ἀνέβηκε στὸν βράχο καὶ ἔκτισε ναό, κελλιά, μαγειρεῖο, τράπεζα καὶ δεξαμενὲς νεροῦ.

Στὰ ¹⁴⁷⁵⁄₇₆ κτίστηκε, σύμφωνα μὲ ἐπιγραφή, τὸ Καθολικὸ πρὸς τιμὴν τῆς Ἁγίας Τριάδος, ποὺ ἀντιπροσωπεύει τὴν ἀρχαιότερη σωζόμενη φάση ἀνέγερσης τῆς μονῆς, ἂν καὶ κάποιοι ὑποστηρίζουν ὅτι ἡ πλίνθος αὐτὴ θὰ μποροῦσε νὰ ἔχει μεταφερθεῖ ἀπὸ τὸ Παρεκκλήσι τοῦ Τιμίου Προδρόμου καὶ νὰ εἶναι αὐτὸ ποὺ κτίστηκε ἀρχικά. Στὴν πρώτη φάση τῆς κατασκευῆς του τὸ παρεκκλήσι, πρὶν διαμορφωθεῖ σὲ ναό, ἐνδεχομένως νὰ εἶχε κατασκευαστεῖ ὡς ἀσκηταριὸ κάποιου ἐρημίτη.

Τὸ Καθολικὸ ἁγιογραφήθηκε ἀμέσως μετὰ τὴν ἀνέγερσή του ἀπὸ τὸν Θηβαῖο ζωγράφο Ἰωάννη· οἱ πρῶτες ὅμως αὐτὲς ἁγιογραφίες μὲ τὸν καιρὸ καταστράφηκαν. Ἀργότερα, προσετέθη στὸν κυρίως ναὸ τοῦ Καθολικοῦ ὁ ἐσωνάρθηκας, ποὺ ἁγιογραφήθηκε ἐπὶ μητροπολίτη Σταγῶν Ἀρσενίου καὶ ἐπὶ ἡγουμένου τῆς μονῆς Ἰωνᾶ στὸ τέλος τοῦ 17ου αἰώνα ἀπὸ τοὺς ἁγιογράφους Ἰωάννη Ρίζο καὶ Ἀθανάσιο.

Στὰ 1682 ἀνακτίστηκε καὶ ἁγιογραφήθηκε μὲ ὡραῖες τοιχογραφίες τὸ παρεκκλήσι τοῦ Προδρόμου, μὲ ἔξοδα καὶ κόπους τῶν ἱερομονάχων Δαμασκηνοῦ, Ἰωνᾶ καὶ Παρθενίου.

Τὸ 1741, ἐπὶ μητροπολίτη Σταγῶν Θεοφάνους καὶ ἐπὶ ἡγουμένου τῆς μονῆς Παρθενίου, ἀποκαταστάθηκαν οἱ κατεστραμμένες ἁγιογραφίες τοῦ Καθολικοῦ ἀπὸ τὸν ἱερέα Ἀντώνιο καὶ τὸν ἀδελφό του Νικόλαο, ποὺ συνεχίζουν ἐπιτυχῶς τὴν παράδοση τῆς καλῆς μεταβυζαντινῆς ἁγιογραφίας.

Στὰ 1868, κατὰ τὴν ἡγουμενία τοῦ Πελοποννήσιου ἡγουμένου Ἀνθίμου Πελωρίου, κατασκευάστηκε λαξευτὴ δίοδος μέσα ἀπὸ τὸν βράχο, ποὺ διευκόλυνε πολὺ τὴν ἄνοδο στὴ μονή.

Στὶς ἀρχὲς τοῦ 20οῦ αἰώνα ὁ βυζαντινολόγος καὶ μελετητὴς τῶν μετεωρίτικων χειρογράφων Νίκος Βέης μετέφερε γιὰ ἀσφάλεια τὰ χειρόγραφα ἀπὸ τὶς ἐρειμωμένες καὶ ἐγκαταλελειμμένες μονὲς Ρουσάνου καὶ Ἁγίου Νικολάου Ἀναπαυσᾶ στὸ μοναστήρι τῆς Ἁγίας Τριάδος, ποὺ λειτουργοῦσε τότε μὲ ὀλιγομελῆ ἀδελφότητα.

Τὸ 1925, ὅταν ἦταν ἡγούμενος τῆς μονῆς ὁ ἱερομόναχος Νίκανδρος, κατασκευάστηκε ἀπὸ τὸν τεχνίτη Παῦλο Λαζάροβιτς ἡ κλίμακα ἀνάβασης, ἀποτελούμενη ἀπὸ 140 περίπου σκαλοπάτια, καὶ εἰδικὸ προστατευτικὸ στηθαῖο.

Κατὰ τὴν περίοδο τῆς Κατοχῆς (1941-1944) οἱ μοναχοί, γιὰ νὰ προφυλάξουν τὰ πολύτιμα κειμήλια, μετέτρεψαν τὸ ἐκκλησάκι τοῦ Τιμίου Προδρόμου σὲ κρύπτη, κτίζοντας τὴ θύρα. Ὅμως τὸ πλούσιο σκευοφυλάκιο τῆς μονῆς μὲ σταυρούς, ἱερὰ ἄμφια, παλαιοὺς κώδικες, χειρόγραφα, καντήλια, δισκοπότηρα καὶ ἄλλα ἱερὰ σκεύη, λεηλατήθηκε καὶ ἡ βιβλιοθήκη της καταστράφηκε.

Στὰ 1961 ἀναλαμβάνει ἡγούμενος ὁ ἀρχιμανδρίτης Χρυσόστομος (Τέτσιος), ποὺ ξεκίνησε τὶς ἐργασίες συντήρησης καὶ ἀναστήλωσης.

Ἂν καὶ ἡ μονὴ κατὰ καιροὺς ἔχει λεηλατηθεῖ, σώζονται 31 χειρόγραφοι κώδικες. Φυλάσσεται ἐπίσης ὡς πολύτιμο κειμήλιο καὶ ἡ κάρα τοῦ ἁγίου Τρύφωνος.

Πίσω ἀπὸ τὸ Καθολικό, βορειοδυτικὰ τοῦ κτηριακοῦ συγκροτήματος, ὁ ἐπισκέπτης ἀνέρχεται στὸ ψηλότερο σημεῖο τοῦ βράχου, ὅπου ἔχει στηθεῖ ἕνας μεγάλος λευκὸς σταυρὸς στὶς ἀρχὲς τῆς δεκαετίας τοῦ ʼ70. Ἀπὸ κεῖ μπορεῖ νὰ ἀπολαύσει μία ἐξαιρετικὴ θέα πρὸς τὰ ἄλλα μοναστήρια καὶ τοὺς βράχους τῶν Μετεώρων καθὼς καὶ πρὸς τὴν Καλαμπάκα, τὴν Πίνδο καὶ τὸν θεσσαλικὸ κάμπο.

Ἡ μονὴ τῆς Ἁγίας Τριάδος λειτουργεῖ σήμερα ὡς ἀνδρικὸ μοναστήρι μὲ ἡγούμενο τὸν λόγιο ἀρχιμανδρίτη π. Δομέτιο (Ντελλῆ), ὁ ὁποῖος μὲ θαυμαστὴ φιλοκαλία ἀναστηλώνει καὶ εὐτρεπίζει κάθε γωνιὰ τῆς μονῆς, ἐνῶ συγχρόνως στηρίζει στὴν ὀρθόδοξη πνευματικὴ ζωὴ τοὺς ἐπισκέπτες καὶ ἀπαιτητικοὺς συζητητές.