Under Construction

Καθολικὸ τῆς Ἰερᾶς Μονῆς: Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος

Τὸ Καθολικὸ τῆς μονῆς, δηλαδὴ ἡ κεντρικὴ ἐκκλησία της, εἶναι ἕνας μικρὸς χαριτωμένος ναός, 12,2 Χ 5,4 μέτρων, σταυροειδὴς μὲ τροῦλλο, ἀφιερωμένος στὴ Μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου, μὲ τὸ Ἱερό του Βῆμα νὰ εἶναι προσανατολισμένο πρὸς τὰ βορειοανατολικά, λόγῳ περιορισμῶν τοῦ χώρου.

Στὴ σχετικὴ ἐπιγραφὴ πάνω ἀπὸ τὴν εἴσοδο στὸν Κυρίως Ναό, τὸ ὄνομα τοῦ ἁγιογράφου δὲν ἀναφέρεται. Κατὰ πᾶσα πιθανότητα πρόκειται γιὰ τὸν μαθητὴ τοῦ Θεοφάνη τοῦ Κρητός, τὸν Κρητικὸ ἁγιογράφο Τζώρτζη ἢ Ζώρζη, ὅπως φαίνεται ἀπὸ ἔρευνα ποὺ πραγματοποιήθηκε σχετικὰ μὲ τὰ ὑλικὰ καὶ τὴν τεχνικὴ ζωγραφικῆς στὰ Καθολικὰ τῶν μονῶν Μεγάλου Μετεώρου, Δουσίκου καὶ Ρουσάνου.

Ὁ Ζώρζης (Γιώργης) ἦταν ἁγιογράφος τοῦ 16ου αἰώνα, ἀπὸ τοὺς σημαντικότερους ἐκπροσώπους τῆς πρώιμης μεταβυζαντινῆς ζωγραφικῆς. Ὑπῆρξε μαθητὴς τοῦ Θεοφάνη τοῦ Κρητὸς, ἀπὸ τὸν ὁποῖο ἐπηρεάστηκε τεχνοτροπικά.

Ἑκατέρωθεν τῆς εἰσόδου πρὸς τὸν ἐσωνάρθηκα σχηματίζονται δύο ἀβαθεῖς κόγχες. Στὴ δεξιὰ ὑπάρχει εἰκόνα τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος, ἐνῶ στὴν ἀριστερὴ βρίσκεται εἰκόνα τῶν ἁγίων κτιτόρων, Ἰωάσαφ καὶ Μαξίμου, ποὺ ἁγιογραφήθηκαν διὰ χειρὸς Βλασίου Τσοτσώνη κατὰ τὸ ἔτος 2015.

Ἀφοῦ διαβοῦμε τὴ θύρα, εἰσερχόμαστε στὸν ἐσωνάρθηκα, ὁ ὁποῖος εἶναι σχεδὸν τετράγωνος, μὲ διαστάσεις 4 Χ 4 περίπου μέτρων, καὶ καλύπτεται ἀπὸ ἑνιαῖο ἐλλειψοειδῆ θόλο, ποὺ στηρίζεται σὲ τέσσερα μικρὰ ἁψιδώματα - τόξα.

Στὸν βορειοανατολικὸ τοῖχο τοῦ νάρθηκα κυριαρχεῖ ἡ ἁγιογραφικὴ ἐπιβλητικὴ πολυπρόσωπη σύνθεση τῆς Μέλλουσας Κρίσης.

Στὸ κέντρο εἰκονογραφεῖται ἡ «Ἑτοιμασία τοῦ Θρόνου» τοῦ Θεοῦ καὶ ἑκατέρωθεν γονυπετεῖς ὁ Ἀδὰμ καὶ ἡ Εὔα. Κάτω ἀπὸ τὸν θρόνο, ἀριστερὰ εὐχαριστημένος στέκεται ὁ πλησίον, ὁ συνάνθρωπος τὸν ὁποῖον βοηθήσαμε, ἐνῶ δεξιὰ λυπημένος καὶ μὲ τὸ χέρι ἀκόμη ἁπλωμένο ὁ συνάνθρωπος ποὺ δὲν βοηθήσαμε. Ἀντίστοιχα ἀναγράφονται τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ: «Ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐφʼ ὅσον ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων, ἐμοὶ ἐποιήσατε (…) ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐφʼ ὅσον οὐκ ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἐλαχίστων, οὐδὲ ἐμοὶ ἐποιήσατε. Καὶ ἀπελεύσονται οὗτοι εἰς κόλασιν αἰώνιον, οἱ δὲ δίκαιοι εἰς ζωὴν αἰώνιον.» (Ματθ. 25, 40-45)

Ὁ Κυρίως Ναὸς τοῦ Καθολικοῦ εἶναι «ἁγιορείτικου» ἢ «ἀθωνικοῦ» τύπου σταυροειδὴς δικιόνιος ἐγγεγραμμένος μὲ πολυγωνικὸ τροῦλλο, ποὺ στηρίζεται σὲ δύο κίονες στὰ δυτικὰ καὶ δύο πεσσοὺς στὰ ἀνατολικά. Νοτιοανατολικὰ καὶ βορειοδυτικὰ σχηματίζονται δύο πλευρικὲς κόγχες, ὅπου βρίσκονται οἱ χοροὶ τῶν ψαλτηρίων. Ὁ πολυγωνικὸς τροῦλλος δεσπόζει μὲ τὸ ὕψος του σὲ ὅλο τὸ μοναστηριακὸ συγκρότημα.

Σύμφωνα μὲ ἐπιγραφὴ ποὺ βρίσκεται στὸν Κυρίως Ναὸ πάνω ἀπὸ τὴν εἴσοδο καὶ κάτω ἀπὸ τὴν παράσταση τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, ἡ ἁγιογράφηση τοῦ ναοῦ ἔγινε τὸν Νοέμβριο τοῦ 1560, τριάντα ὁλόκληρα χρόνια μετὰ τὴν ἀνέγερση τοῦ μοναστηριοῦ, ἐπὶ ἡγουμενίας τοῦ ἱερομονάχου Ἀρσενίου. «Ἱστορήθη ὁ πάνσεπτος καὶ θεῖος οὗτος ναὸς τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ τῆς Μεταμορφώσεως διὰ συνδρομῆς, κόπου καὶ ἐξόδου τοῦ ὁσιωτάτου ἐν ἱερομονάχοις καὶ ἡγουμένου τῆς σεβασμίας αὐτῆς μονῆς κυροῦ Ἀρσενίου· ἐπὶ ἔτους ,ζξθʹ, μηνὶ Νοεμβρίῳ κʹ, ἰνδικτιῶνος δʹ». Τὸ ὄνομα τοῦ ἁγιογράφου δὲν ἀναγράφεται στὴν ἐπιγραφή.

Οἱ ἁγιογραφίες ἀναφέρονται στὸν Χριστολογικὸ Κύκλο (Δωδεκάορτο, Πάθη καὶ Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου), στὸν Θεομητορικὸ Κύκλο (Γέννηση, Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου), καθὼς καὶ στὸν Ἁγιολογικὸ Κύκλο (προπάτορες, προφῆτες, ἀσκητές, στυλίτες κ.ἄ. ἅγιοι).

Ἀπὸ τὸ παλαιὸ ξυλόγλυπτο καὶ ἐπίχρυσο τέμπλο τοῦ Καθολικοῦ, τὸ ὑψηλὸ εἰκονοστάσιο δηλαδὴ ποὺ χωρίζει τὸν Κυρίως Ναὸ ἀπὸ τὸ Ἱερό, διασώζεται μέχρι σήμερα μόνο τὸ ἐπάνω μέρος, μὲ εἰκόνες μᾶλλον τοῦ ἁγιογράφου τοῦ ναοῦ, καθὼς καὶ τὰ παλαιὰ Βημόθυρα στὴν Ὡραία Πύλη, μὲ παράσταση τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου. Τὸ ὑπόλοιπο κατώτερο τμῆμα του, ποὺ κλάπηκε κάποια στιγμὴ πρὶν ἀπὸ τὸ 1974, ὅταν τὸ μοναστήρι ἦταν ἔρημο ἀπὸ μοναχούς, ἀντικαταστάθηκε καὶ συμπληρώθηκε ἀπὸ ἄλλο νεώτερης κατασκευῆς, τοῦ 2017.

Τὴν ἴδια χρονιὰ ὁ Βλάσης Τσοτσώνης ἁγιογράφησε στὸν βορειοανατολικὸ πεσσὸ τοῦ Καθολικοῦ τὴ Θεομήτορα καὶ τοὺς δύο κτίτορες Ἰωάσαφ καὶ Μάξιμο νὰ τῆς προσφέρουν εὐλαβικὰ ἀντίγραφο τοῦ μοναστηριοῦ ποὺ ἔκτισαν.

Στὸ Ἱερὸ Βῆμα, ὅπου τελεῖται τὸ μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας, οἱ ἁγιογραφίες ἔχουν ἀνάλογο δογματικὸ καὶ εὐχαριστιακὸ χαρακτήρα.

Παρεκκλήσιο ἁγίας Βαρβάρας

Βόρεια τοῦ Καθολικοῦ βρίσκεται τὸ μικρὸ παρεκκλήσιο τῆς ἁγίας Βαρβάρας. Στὰ 1988 ποὺ ἦρθαν στὸ μοναστήρι οἱ μοναχὲς τῆς νέας ἀδελφότητας βρῆκαν στὸν χῶρο αὐτὸ ἕνα τετράγωνο κτίσμα διαστάσεων 3 Χ 3 μέτρων περίπου, μὲ μία μικρὴ κόγχη στὸν ἀνατολικὸ τοῖχο

Τὸ 1993 διαμορφώθηκε τὸ παρεκκλήσιο, ἐνῶ ἀνακαινίστηκε ριζικὰ τὸ 2017. Τὴν ἴδια χρονιὰ ξεκίνησε καὶ ἡ ἁγιογράφησή του ἀπὸ τὸν Βλάση Τσοτσώνη, μὲ ἁγιογραφίες ποὺ ἐξεικονίζουν σκηνὲς ἀπὸ τὸν βίο τῆς ἁγίας Βαρβάρας. Ἡ μνήμη τῆς μεγαλομάρτυρος ἁγίας Βαρβάρας τιμᾶται καὶ πανηγυρίζεται μὲ ἰδιαίτερη εὐλάβεια καὶ μεγαλοπρέπεια στὶς 4 Δεκεμβρίου.

Παρεκκλήσιο Γενεσίου της Θεοτόκου

Κάτω από τον βράχο, εντός της νέας πτέρυγας της μονής, βρίσκεται το παρεκκλήσιο του Γενεσίου της Θεοτόκου. Πρόκειται για ναό με διαστάσεις 3 Χ 11 μέτρα, που πανηγυρίζει στις 8 Σεπτεμβρίου.

Η κατασκευή του ξεκίνησε το 2003, ενώ τα θυρανοίξια έγιναν από τον μητροπολίτη Σταγών και Μετεώρων Σεραφείμ στις 7 Σεπτεμβρίου 2004.

Ο κυρίως ναός είναι μονόχωρη βασιλική με αψιδωτή θολωτή οροφή, χωρίς τρούλο, καθώς έχει ενσωματωθεί στο υπόλοιπο νεότερο κτηριακό συγκρότημα στη νέα πτέρυγα της μονής.

Το 2011 ξεκίνησε η αγιογράφηση του παρεκκλησίου από τον αγιογράφο Βλάσιο Τσοτσώνη και συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Παρεκκλήσιο Ἁγίου Νικολάου Αὔρας

Σὲ μετόχι τῆς Ἱερᾶς Μονῆς στὴν Αὔρα, ποὺ τὸ ἀγόρασε στὰ 1574 καὶ ἡ ἀγορὰ αὐτὴ ἐπικυρώθηκε μὲ σιγίλλιο τοῦ οἰκουμενικοῦ πατριάρχη Ἰερεμία Βʹ στὰ 1576, ὑπάρχει κὶ ἕνας ἱερὸς ναὸς ἀφιερωμένος στὸν Ἅγιο Νικόλαο, μὲ διαστάσεις 7.20 × 15.50 μέτρων, ὁ ὁποῖος ἀρχικὰ ἦταν καθολικὸ μονῆς, ἐνῶ στὴ συνέχεια ἀποτέλεσε τὸν κοιμητηριακὸ ναὸ τῆς Αὔρας, καθὼς τὸ νεκροταφεῖο τοῦ χωριοῦ εἶναι ἐκεῖ κοντά.

Ὁ ναὸς ἑορτάζει κάθε χρόνο στὶς 20 Μαΐου (ἀνακομιδὴ καὶ μετακομιδὴ τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ἁγίου Νικολάου, ἐπισκόπου Μύρων τῆς Λυκίας, τοῦ Θαυματουργοῦ).

Παρεκκλήσιο Ἁγίου Τρύφωνος

Τὸ 2016 κτίστηκε στὸ μετόχι τῆς Θεόπετρας κὶ ἕνα μικρὸ παρεκκλήσι πρὸς τιμὴν τοῦ Ἁγίου Τρύφωνος, προστάτη τῶν γεωργῶν καὶ τῶν ἀμπελουργῶν, καὶ μεταφέρθηκε σ’ αὐτὸ τὸ παλαιὸ τέμπλο καὶ οἱ εἰκόνες ἀπ’ τὸ παρεκκλήσι τῆς Ἁγίας Βαρβάρας. Τὸ τέμπλο στὸ ναΰδριο τῆς Ἁγίας Βαρβάρας ἀντικαταστάθηκε μὲ νεότερο περίτεχνο.